Le Medi

Je hebt van die projecten waarvan je niet helemaal precies weet wat je er van moet vinden. Projecten die tot stof ter discussie leiden. Of in ieder geval genoeg vragen oproepen. Le Medi in Rotterdam is zo’n soort project. Een nieuwbouwcomplex dat ik persoonlijk erg mooi vind en een echt stadslentegevoel van krijg, maar dat is allemaal een kwestie van smaak. De veel interessantere vragen zijn: is dit een invulling van het multicultureel bouwen en/of het multicultureel wonen? Is er een markt voor dit soort woonproducten? En zo, ja hoe ziet die er dan uit? En welke leefstijlen passen hierbij?

Multicultureel bouwen
De VROM-raad schreef in 2002 een advies over multicultureel bouwen en wonen met de veelzeggende titel ‘Smaken verschillen’. Het beschrijft de discussie of en hoe je de culturele diversiteit van Nederland ook in de gebouwde omgeving tot uiting kan/wil laten komen. In vormgeving, ontwerp en gebruiksmogelijkheden. Op basis van een onderzoek constateert de raad dat er wel meerdere projecten zijn op het gebied van multicultureel bouwen, maar dat deze vooral gericht zijn op woningplattegronden (open of gesloten keuken, ligging van het toilet) en op groepswonen voor ouderen. Veel minder aandacht is er voor de kant van de identiteit, vormgeving en de woonomgeving. Le Medi is echter een voorbeeld van het laatste.


Mediterraan
Le Medi ligt in Rotterdam West in de wijk Bospolder-Tussendijken nabij de rivier de Schie. Het is een woonblok van 93 koopwoningen waarbij de buitenste huizen het buurtje als het ware omvatten waardoor een soort medina ontstaat. Een aantal rijk versierde poorten zorgen voor toegang tot het binnengebied met in het hart een waterrijk plein. De poorten zorgen tegelijk voor een duidelijke grens tussen de collectieve ruimte en de openbare ruimte. Beeldbepalend is de architectuur; een kleurrijk geheel met sierelementen en gearticuleerde kaders om de ramen. Alles bij elkaar een mooie mengeling van Marokkaanse, Spaanse en Italiaanse invloeden. 
Er zijn echter nog meer opvallende kenmerken. Zo zijn de zes verschillende woningtypen flexibel aan te passen en simpel uit te breiden met een extra verdieping en door het vergroten van de woonkamer. De keuken is bewust niet aangeboden bij de oplevering, omdat mensen deze liever zelf uitkiezen (“Koken is hip; standaard voldoet dus nooit aan de eisen en zeker niet aan de eisen van deze kopers”). Ondanks dat het eengezinswoningen zijn, is er een VvE opgericht. Die gaat onder andere over de gemeenschappelijke parkeergarage en het beheer van de (semi-)openbare ruimte. Bewoners doen het beheer namelijk zelf. Met enigszins hulp van de deelgemeente die jaarlijks haar beheerskosten aan de VvE beschikbaar stelt. Ook is er een huishoudelijk reglement met afspraken over het kleurgebruik aan de buitenkant en het wel of niet bevestigen van gevelreclame of schotels aan de muur.

Vraagtekens
De hoofdvraag is natuurlijk wie er nu precies zijn gaan wonen. Uiteindelijk leverde het niet de meest voorspelbare doelgroep op. Zo wonen er voor zo’n 60% autochtone Nederlanders en drie Surinaamse en drie Marokkaanse gezinnen. Of is juist wel logisch? Want waarom zou een mediterrane identiteit met een diversiteit aan gevels en uitbreidingsmogelijkheden alleen aanslaan bij mensen met een mediterraan verleden? (“In een pizzeria eten toch ook niet alleen Italianen?”)
Je kan je ook afvragen of dit alles wel iets te maken heeft met leefstijlen en multicultureel bouwen. Is de afwijkende architectuur en materiaalgebruik eigenlijk niets meer en niets minder dan een slimme marketingstrategie? Een uitgesproken vormgeving als krachtig verkoopinstrument om zo nieuwe groepen draagkrachtige bewoners aan te trekken? En wat moet je van de architectuur vinden? Is het een verrijking voor onze gebouwde omgeving? Of is het een slechte “imitatie van een Disneypaleis”? Persoonlijk vind ik het een gedurfd en geslaagd project. Het is weer eens wat anders. Zeker in een wijk die ook wel wat positief nieuws kon gebruiken. Maar meer moet je er volgens mij ook niet achter zoeken. Anders gezegd: het stempel 'multicultureel bouwen' kan je er nog wel aan geven, maar zeker niet 'multicultureel wonen'. Daarvoor zou je bijvoorbeeld meer richting de Afrikaanderwijk moeten gaan of de Haagse Schilderswijk.
Wie nog meer antwoorden wil op zijn eigen vragen, zou de lezenswaardige folder (deel 1 en deel 2) die ERA Bouw heeft uitgegeven moeten lezen. Deze geeft inzicht in de geschiedenis en het hobbelige proces van dit nieuwbouwproject. Een leerzaam verhaal en inspiratiebron voor iedereen die zich bezighoudt met stedelijke vernieuwing.

Tot slot
De VROM-raad constateerde dat er zeker vraag is naar multicultureel bouwen en dat honorering van andere cultuurgebonden wensen tot een verrijking van het woningaanbod zal leiden, maar dat de sleutel wel bij de aanbieders ligt. Multicultureel bouwen wijkt immers af van de standaard en zorgt daarmee voor hogere bouwkosten. Daarnaast is er nog het risicomijdend gedrag van de gemiddelde projectontwikkelaar en hun koudwatervrees voor nieuwe producten. Tezamen rijst dan de vraag hoeveel projectontwikkelaars zelfstandig van de gebaande paden willen afwijken om dit soort woonproducten te realiseren. Weinig, zo lijkt me. Dat maakt het project in Rotterdam nog specialer. Wie een keer in de buurt is, moet zeker even gaan kijken.

Voor wie meer wilt lezen:
ERA Contour (?) Le Medi: wonen waar de zon altijd schijnt. Deel 1 en Deel 2.
KEI (2010) Projectbeschrijving Le Medi.
Ebami Tom (2008) Identiteitscrisis. Archined.
Sabine Meier & Arnold Reijndorp (2010) Themawijk. Wonen op een verzonnen plek. Thoth..
Bron foto's: www.lemedi.nl